Tết Nguyên Đán không chỉ là dịp đoàn viên, sum họp mà còn gắn liền với những truyền thuyết cổ xưa đầy màu sắc. Trong kho tàng văn hóa dân gian Việt Nam, “Sự tích ngày Tết” là câu chuyện thú vị kể về nguồn gốc của ngày đầu năm mới – nơi con người gửi gắm ước vọng về một cuộc sống an lành, sung túc. Qua mỗi lời kể, ngày Tết hiện lên không chỉ như một lễ hội, mà còn là biểu tượng của lòng biết ơn, sự gắn bó và niềm tin vào tương lai.
Những câu truyện về sự tích ngày Tết
1. Truyền thuyết về Ngày Tết Nguyên Đán
Ngày xưa, con người chưa biết cách đo tuổi và thời gian. Một vị vua muốn tưởng thưởng cho người lớn tuổi nhất nhưng không ai biết mình bao nhiêu tuổi cả. Vua bèn sai sứ giả lên đường tìm câu trả lời từ các vị thần. Thần Sông chỉ ra Biển, thần Biển hướng về Núi, còn thần Núi lại bảo hãy tìm đến Mặt Trời.
Cuối cùng, sứ giả gặp một bà lão đang hái hoa đào. Bà nói: cứ mỗi lần hoa đào nở, bà lại hái một bông để ghi nhớ một năm trôi qua trong lúc chờ con từ phương xa trở về.
Vua nghe kể liền nảy ra ý tưởng: mỗi lần hoa đào nở sẽ là một năm mới – là thời khắc sum vầy, đánh dấu tuổi mới của mọi người. Ông chọn đó làm dịp lễ hội kéo dài ba ngày ba đêm. Từ đó, ngày Tết ra đời, trở thành mùa khởi đầu của niềm vui, đoàn viên và ký ức đẹp đẽ.
2. Sự tích hoa mai vàng
Ngày xưa có cô gái tên Mai, con của một thợ săn tài giỏi. Từ nhỏ, cô đã được rèn luyện như một chiến binh. Khi một con yêu tinh xuất hiện đe dọa làng, cô cùng cha chiến đấu dũng cảm để bảo vệ dân làng. Dù tiêu diệt được yêu quái, cô cũng ngã xuống.
Ngọc Hoàng cảm động trước tấm lòng hi sinh của Mai, cho cô sống lại để đoàn tụ cùng gia đình trong vòng chín ngày Tết. Sau này, khi gia đình không còn, cô hóa thân thành cây mai vàng bên ngôi miếu làng, mỗi năm lại nở hoa đúng chín ngày Tết – như một lời nhắc nhớ về sự dũng cảm, lòng nhân hậu và niềm tin vào cái thiện.
Hoa mai từ đó trở thành biểu tượng Tết phương Nam, mang lại phúc lành và xua đuổi điều xấu.
3. Sự tích cây nêu ngày Tết
Chuyện xưa kể rằng con người từng tranh chấp đất với quỷ. Nhờ sự giúp sức của Đức Phật, con người đã chiến thắng bằng trí tuệ. Nhưng lo sợ quỷ trở lại quấy nhiễu, người dân dựng cây nêu trước nhà để xua đuổi tà khí.
Trên cây nêu treo lá dứa, vôi bột và bùa chú – như biểu tượng bảo vệ đất đai và gia đình. Từ đó, phong tục dựng cây nêu vào mỗi dịp Tết trở thành truyền thống thiêng liêng, vừa để tưởng nhớ chiến thắng, vừa để cầu mong một năm bình an.
4. Truyền thuyết Táo Quân
Xưa kia, có đôi vợ chồng nghèo, người chồng vì tật xấu rượu chè đã đánh đập vợ. Người vợ bỏ đi, sau đó tái giá với một người chồng mới hiền lành, tử tế. Một ngày, cô tình cờ gặp lại chồng cũ đang đói rét. Trong lúc giúp đỡ, hiểu lầm xảy ra, và cô chọn cái chết để bảo vệ danh dự. Cả hai người chồng đều đau lòng và cũng tự thiêu theo cô.
Ngọc Hoàng thấu hiểu nỗi oan và tình cảm chân thành của ba người, bèn phong họ làm Táo Quân – vị thần cai quản chuyện bếp núc, gia đạo dưới trần gian. Hằng năm vào ngày 23 tháng Chạp, người dân cúng tiễn Táo Quân về trời để báo cáo một năm đã qua.
5. Sự tích hoa đào ngày Tết
Tại vùng núi Sóc Sơn, có cây đào lớn tỏa bóng mát, nơi trú ngụ của hai vị thần Trà và Uất Lũy – những người bảo vệ dân làng khỏi tà ma. Quỷ dữ rất sợ khi hai thần hiện diện nên không dám quấy phá. Nhưng vào cuối năm, khi các thần lên trời chầu Ngọc Hoàng, ma quỷ lại lộng hành.
Người dân nghĩ ra cách bẻ cành đào về cắm trong nhà để tạo cảm giác hai vị thần vẫn đang hiện diện, khiến ma quỷ không dám đến gần. Từ đó, hoa đào trở thành hình ảnh không thể thiếu trong ngày Tết miền Bắc, vừa để xua đuổi điều xấu, vừa mang lại sắc xuân tươi tắn cho ngôi nhà.
ý nghĩa của ngày Tết nguyên đán
Tết Nguyên Đán là dịp lễ truyền thống quan trọng và thiêng liêng nhất trong năm của người Việt, không chỉ đánh dấu thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới mà còn là thời điểm để mọi người trở về sum họp gia đình, tưởng nhớ tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn đối với đấng sinh thành và gắn kết tình cảm thân tộc. Bên cạnh ý nghĩa tâm linh, Tết còn là dịp để con người làm mới bản thân, gửi trao nhau những lời chúc tốt lành, khơi dậy khát vọng sống tích cực và hy vọng vào một năm mới an khang, thịnh vượng, đồng thời góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam.
Xem thêm:
