Trong chương trình Ngữ văn, mảng thơ trào phúng luôn mang đến nhiều ấn tượng bởi giọng điệu châm biếm, phê phán sâu cay nhưng giàu tính nghệ thuật. Chính vì vậy, yêu cầu viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng không chỉ giúp học sinh hiểu rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm mà còn rèn luyện tư duy phản biện, khả năng cảm thụ văn chương. Đây là dạng đề quen thuộc nhưng đòi hỏi sự tinh tế trong lập luận và sự am hiểu về đặc trưng của thể loại.
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng – Mẫu 1
Nguyễn Công Trứ là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học trung đại Việt Nam, nổi bật với phong cách ngang tàng, tự tin và cá tính mạnh mẽ. Bài thơ “Bài ca ngất ngưởng” chính là minh chứng rõ rệt, vừa mang màu sắc tự trào vừa thể hiện tiếng cười trào phúng sâu sắc.
Trong xã hội phong kiến đầy lễ giáo, con người thường bị bó buộc trong những khuôn phép cứng nhắc. Thế nhưng, Nguyễn Công Trứ lại lựa chọn lối sống “ngất ngưởng” – nghĩa là vượt lên trên, không chịu khuất phục trước những chuẩn mực tầm thường. Ông vừa châm biếm thói đời giả dối, vừa thể hiện thái độ tự khẳng định bản thân. Cái “ngất ngưởng” ở đây không phải là kiêu căng mà là sự dám sống thật, dám khác biệt.
Giọng thơ hóm hỉnh, xen lẫn chút phô trương, đã tạo nên chất trào phúng độc đáo. Người đọc vừa bật cười trước những câu chữ ngông ngạo, vừa cảm phục cái bản lĩnh phi thường. Qua đó, Nguyễn Công Trứ không chỉ cười đời mà còn cười chính mình, thể hiện thái độ ung dung, tự do.
Tác phẩm để lại giá trị lớn lao: khẳng định phong cách sống cá nhân, phê phán sự gò bó của xã hội và tôn vinh tinh thần tự do. “Bài ca ngất ngưởng” vì thế trở thành áng thơ trào phúng đặc sắc, khắc họa rõ cá tính Nguyễn Công Trứ.
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng – Mẫu 2
Nhắc đến Tú Xương, người ta nhớ ngay đến tiếng cười châm biếm sâu cay mà cũng đầy xót xa. Bài thơ “Vịnh khoa thi Hương” là một minh chứng tiêu biểu, phơi bày hiện thực mục nát của chế độ thi cử cuối thế kỷ XIX.
Với lối viết sắc bén, Tú Xương đã khắc họa cảnh trường thi hỗn tạp, nơi không còn giữ được sự trang nghiêm. Thí sinh thì lố lăng, quan trường thì tham nhũng, cả một nền học vấn sa sút được ông thể hiện bằng giọng thơ mỉa mai, hài hước. Những câu chữ tưởng chừng dí dỏm lại ẩn chứa sự chua chát, phẫn nộ của một trí thức có tâm với đất nước.
Chất trào phúng của bài thơ không chỉ nhắm đến cá nhân mà còn là sự phê phán cả một chế độ đang trên đà suy tàn. Tiếng cười ấy vừa là cách giải tỏa, vừa là lời cảnh báo về sự khủng hoảng của nền giáo dục phong kiến.
“Vịnh khoa thi Hương” không chỉ đơn thuần là tác phẩm trào phúng, mà còn là tiếng nói xã hội, thể hiện nỗi đau đáu của tác giả trước cảnh đất nước rơi vào lầm than. Từ đó, giá trị hiện thực và nhân đạo của tác phẩm càng thêm rõ nét.
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng – Mẫu 3
Nữ sĩ Hồ Xuân Hương – “Bà chúa thơ Nôm” – nổi tiếng với giọng thơ vừa táo bạo, vừa trào lộng. Trong bài “Hỏi ông trời”, chất trào phúng được thể hiện qua cách bà đối thoại với đấng tối cao, vừa như than thở, vừa như chất vấn.
Tác phẩm mở ra bằng những câu hỏi dồn dập, thể hiện nỗi bức xúc của một người phụ nữ chịu nhiều bất công trong xã hội phong kiến. Hồ Xuân Hương đã mượn tiếng cười trào phúng để bày tỏ nỗi đau thân phận, đồng thời phê phán những chuẩn mực phi lý đang trói buộc con người.
Cái hay của bài thơ nằm ở chỗ: giọng điệu vừa châm biếm, vừa bỡn cợt, nhưng đằng sau đó là tiếng khóc nghẹn ngào. Chất trào phúng không đơn thuần để gây cười, mà nhằm lay động, khơi gợi sự cảm thông.
“Hỏi ông trời” vì thế trở thành minh chứng rõ rệt cho tài năng của Hồ Xuân Hương: sử dụng tiếng cười làm vũ khí, biến trào phúng thành công cụ phản kháng xã hội. Tác phẩm vừa đậm chất nghệ thuật, vừa mang giá trị nhân văn sâu sắc.
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng – Mẫu 4
Trong kho tàng thơ trào phúng của Trần Tế Xương (Tú Xương), bài thơ “Sống nhờ vợ” là một minh chứng rõ rệt cho phong cách tự trào độc đáo. Bằng giọng điệu châm biếm, ông không ngần ngại vạch ra cảnh sống lệ thuộc vào vợ – điều mà xã hội thời ấy coi là “mất mặt” của nam nhi.
Bài thơ mở đầu bằng những lời lẽ tưởng như nhẹ nhàng, nhưng càng đọc càng thấy rõ cái giọng mỉa mai. Tú Xương đã tự cười mình, tự phơi bày cảnh nghèo khó, bất lực trong một thời cuộc hỗn loạn. Ở đó, người phụ nữ gánh vác kinh tế gia đình, còn người đàn ông – vốn là trụ cột – lại rơi vào cảnh nhờ cậy.
Tiếng cười trong bài không chỉ là sự giễu nhại bản thân, mà còn phản ánh cả một hiện thực xã hội. Đằng sau những câu chữ châm biếm là nỗi đau của một trí thức bất lực, tài năng không được trọng dụng. Chất tự trào vì thế vừa gây cười, vừa gợi thương.
“Sống nhờ vợ” cho thấy sức mạnh của thơ trào phúng: dùng tiếng cười để che giấu nỗi buồn, đồng thời tố cáo những bất công xã hội khiến con người rơi vào cảnh éo le.
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng – Mẫu 5
Bài thơ “Chạy thi” của Tú Xương là một bức tranh trào phúng đặc sắc, phản ánh hiện thực thi cử cuối thế kỷ XIX. Ở đó, thi cử vốn là con đường lập thân, nhưng lại biến thành trò hề khi nạn chạy chọt, gian lận lan tràn.
Với lối viết châm biếm, Tú Xương đã phơi bày cảnh thí sinh không dựa vào tài năng, mà chỉ lo “chạy” bằng tiền bạc và quan hệ. Tiếng cười bật ra từ sự chua chát: thi cử vốn để chọn người hiền tài, nay trở thành nơi mua bán công danh.
Chất trào phúng trong thơ Tú Xương không chỉ nhắm vào cá nhân mà hướng đến cả hệ thống mục nát. Tác giả dùng giọng mỉa mai để tố cáo thực trạng, đồng thời bày tỏ sự bất bình của một người trí thức yêu nước.
“Chạy thi” vì thế không đơn thuần là một bài thơ châm biếm, mà còn là chứng tích lịch sử, cho thấy xã hội phong kiến thời suy tàn. Tiếng cười ấy chính là lời tố cáo và cũng là nỗi đau khắc khoải.
Xem thêm: List 10+ mẫu viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tự do Đồng chí
Xem thêm: 15+ Viết đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về một bài thơ tự do lớp 8
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng – Mẫu 6
Trong nền văn học trung đại Việt Nam, Nguyễn Khuyến không chỉ nổi tiếng với chùm thơ mùa thu, mà còn ghi dấu ấn với những bài thơ trào phúng. Tiêu biểu là “Vịnh tiến sĩ giấy”, tác phẩm phê phán lối học giả dối và những kẻ bất tài khoác áo danh nghĩa.
Bài thơ mượn hình ảnh “tiến sĩ giấy” – một thứ công danh rỗng tuếch – để châm biếm những kẻ học hành không thực chất. Tiếng cười ở đây nhẹ nhàng nhưng thấm thía, bởi nó vạch ra căn bệnh của cả một nền giáo dục: trọng hình thức, coi nhẹ năng lực thực.
Giọng thơ hóm hỉnh, cách dùng hình tượng dí dỏm khiến bài thơ vừa gần gũi, vừa sắc bén. Người đọc bật cười, nhưng sau đó lại thấy chua xót cho xã hội đang chạy theo hư danh.
“Vịnh tiến sĩ giấy” không chỉ là một tác phẩm trào phúng xuất sắc, mà còn là bài học còn nguyên giá trị cho đến hôm nay: học tập cần thực chất, công danh phải đi đôi với năng lực.
Viết bài văn phân tích một tác phẩm văn học thơ trào phúng – Mẫu 7
Trong số những bài thơ trào phúng của Tú Xương, “Than nghèo” là tiếng cười vừa tự trào, vừa phê phán hiện thực xã hội. Bằng cách nói dí dỏm, ông phơi bày cảnh nghèo túng của chính mình và nhiều trí thức cùng thời.
Bài thơ chứa đựng giọng điệu châm biếm đặc trưng: cười cái nghèo nhưng thực ra là khóc cho thân phận. Những câu chữ mỉa mai không giấu được nỗi đau của một con người có tài năng, có khát vọng nhưng lại bị đẩy vào cảnh khốn khó vì xã hội bất công.
Chất trào phúng của bài thơ càng nổi bật khi đối chiếu giữa ước mơ công danh và thực tại éo le. Tiếng cười bật ra nhưng thấm đẫm nỗi buồn, tạo nên sức lay động đặc biệt.
“Than nghèo” không chỉ phản ánh tâm sự cá nhân của Tú Xương mà còn đại diện cho cả tầng lớp trí thức thất thế. Đó là minh chứng cho sức mạnh của thơ trào phúng: dùng nụ cười để gửi gắm bi kịch cuộc đời.
